درمان های خانگی در برابر اسهال

اسهال بسیار ناراحت کننده است. افزایش تخلیه مدفوع مایع، سلامتی را تحت تاثیر قرار می دهد و تعادل مایعات و انرژی را بر هم می زند. به خصوص اسهال آبکی مکرر در عرض چند ساعت می تواند بدن را به شدت ضعیف کند. علل احتمالی اسهال عفونت ها، عدم تعادل هورمونی، استرس  و همچنین بیماری های مزمن و بدخیم است.

بررسی اجمالی سریع

• اسهال چیست؟ اسهال، مدفوع نرم تا مایع است که چند بار در روز دفع می شود.  اسهال می تواند حاد یا مزمن باشد و با علائم دیگری (تب، تهوع، استفراغ و غیره) همراه باشد.
• علل:  عفونت با باکتری، ویروس یا سایر عوامل بیماری زا، دارو، عدم تحمل غذایی یا آلرژی، سندرم روده تحریک پذیر، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، دیورتیکولیت ، بیماری های تومور، استرس روانی و غیره.
• درمان: اسهال حاد معمولا بی ضرر است. معمولاً برای جبران از دست دادن مایعات و نمک مصرف مایعات مثل مخلوط آب و نمک و شکر کافی است. درمان های خانگی ثابت شده برای اسهال شامل چای زغال اخته، حاک رس شفا بخش، کولا و سیب رنده شده است. در مورد اسهال مزمن، بیماری زمینه ای باید درمان شود.

اسهال می تواند برای بچه های کوچک خطرناک باشد.

شرح اسهال:

اسهال یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است، نشانه این است که چیزی در جایی از بدن اشتباه است.

• حرکت روده ای که بیش از سه بار در روز اتفاق می افتد
• تغییر در بافت مدفوع به خمیری و مایع
• افزایش مقدار مدفوع بیش از ۲۵۰ گرم در روز

اسهال می تواند به طرق مختلف ایجاد شود. پزشکان پنج مکانیسم را تشخیص می دهند که توسط آن مدفوع می تواند مایع شود.

اگر بدن نتواند برخی از اجزای غذایی، داروها یا سایر مواد فعال فیزیکی را جذب کند، مایع در جهت مخالف از طریق مخاط روده به داخل روده جریان می یابد. در آنجا محتویات را مایع می کند، اسهال رقیق تا آبکی است. در این نوع پزشکان از اسهال اسمزی صحبت می کنند.

به هر حال: برخی ملین‌ها نیز از مکانیسمی که مایعات به داخل روده می‌ریزند، سود می‌برند.

اسهال ترشحی

در اسهال ترشحی، مخاط روده به طور فعال آب را به داخل روده آزاد می کند. این اثر بیش از همه در بیماری های التهابی مزمن روده ظاهر می شود. اما ممکن است با مسمومیت غذایی، سموم برخی باکتری ها یا مصرف برخی ملین ها نیز رخ دهد. اسهال اغلب آبکی است.

اسهال مسافرتی 

اسهال مسافرتی این بیماری توسط باکتری ها، به ندرت ویروس ها یا انگل هایی که از طریق غذا و آب وارد بدن می شوند، ایجاد می شود. عوامل بیماری زا از طریق خاک و آب و در نهایت به غذا می رسند.

اسهال اگزوداتیو

برخی از باکتری ها و انگل ها باعث التهاب شدید پوشش روده می شوند. سپس مخاط بیشتر و گاهی خون ترشح می شود که همراه با مدفوع دفع می شود. این اسهال می تواند در بیماری های التهابی مزمن روده و سرطان نیز رخ دهد.  مخاط و خون در اسهال اغلب با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است .

اسهال پرتحرک

در اسهال پرتحرک حرکات ماهیچه های روده (پریستالسیس) به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. به دلیل زمان نگهداری کوتاهتر کیم، روده نمی تواند مایع کافی را از آن خارج کند. سپس مدفوع اغلب نازک یا دارای قوام نرم است.

مدفوع چرب

شکل خاصی از اسهال است زمانی اتفاق می‌افتد که اسیدهای صفراوی کافی در داخل روده کوچک ترشح نشود. اسیدهای صفراوی مسئول تجزیه چربی های پیچیده هستند تا بتوانند توسط مخاط روده جذب شوند. به دلیل کمبود اسیدهای صفراوی، قوام مدفوع اغلب نرم است.

درمان اسهال:

در بزرگسالان، اسهال حاد در بیشتر موارد بی ضرر است و نیازی به درمان دارویی ندارد و درمان های خانگی معمولا برای کاهش علائم کافی است. همچنین رعایت بهداشت از انتقال هر گونه پاتوژنی که باعث اسهال می شود به افراد دیگر جلوگیری می کند.

بهداشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در صورت امکان، هنگام اسهال باید از توالت شخصی خود استفاده کنید یا بعد از هر بار استفاده توالت را کاملا تمیز و ضدعفونی کنید. همچنین باید پس از هر بار مراجعه به توالت (و پس از تمیز کردن توالت) دست های خود را کاملاً بشویید.

داروی اسهال: با احتیاط مصرف شود

داروهای مختلفی برای اسهال در داروخانه ها موجود است. آنها معمولاً علائم اسهال را به سرعت تسکین می دهند. اما این داروها برای مقابله با علل اسهال کاری انجام نمی دهند.

به طور کلی داروهای ضد اسهال باید با احتیاط و فقط برای مدت کوتاهی مصرف شوند .به خصوص در مورد اسهال حاد که عامل آن یک بیماری یا یک سم است، بدن سعی می کند با تسریع در تخلیه روده از شر آن خلاص شود. اگر این “فرایند پاکسازی” سرکوب شود، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض عامل بیماری در واقع می تواند به روده آسیب برساند. ضمنا، برخی از عوامل اسهال باکتریایی هستند و باید با آنتی بیوتیک درمان شوند. اگر بیمار فقط یک داروی ضد اسهال مصرف کند، علائم  اسهال ابتدا ناپدید می شوند اما این می تواند به این معنی باشد که او دیر به پزشک مراجعه می کند. بنابراین مهم است که به سیگنال های چنین اسهالی توجه کنید.

مواد فعال

مواد فعالی مانند لوپرامید  افزایش حرکت دیواره روده را در اسهال حاد کاهش می دهد. کیم مدت بیشتری در روده می ماند، و بنابر این آب و الکترولیت های کیم می توانند بهتر توسط بدن جذب شوند. علاوه بر آن، لوپرامید از آزاد شدن آب و الکترولیت ها به داخل روده جلوگیری می کند.

درمان های خانگی برای اسهال

در بزرگسالان مبتلا به اسهال حاد، درمان های خانگی معمولاً برای تسکین علائم کافی است.

اگر اسهال حاد شما با حالت تهوع یا استفراغ همراه نیست، در درجه اول باید از دست دادن مایعات و نمک را جبران کنید. بهترین درمان خانگی برای اسهال در این مورد: نصف قاشق چایخوری نمک و پنج قاشق چایخوری شکر را در نیم لیتر آب جوشیده مخلوط کنید و بنوشید. می توانید مخلوط را با آب پرتقال مزه دار کنید.

درمان های خانگی محدودیت هایی دارد. اگر علائم در مدت زمان طولانی‌تری ادامه یافت، بهتر نشد و یا حتی بدتر نشد، همیشه باید با پزشک مشورت کنید.

هنگام اسهال چه بخوریم

هنگام اسهال تعداد بسیار کمی از بیماران اشتها یا احساس گرسنگی آشکار دارند. هیچ شواهد پزشکی مبنی بر اینکه خوردن غذای مناسب می تواند بر طول مدت بیماری در هنگام اسهال تأثیر بگذارد وجود ندارد. با این وجود، بسیاری از پزشکان رژیم غذایی سبک را برای اسهال توصیه می کنند.

غذاهای زیر برای اسهال مناسب

سیب زمینی : حاوی مقدار زیادی پتاسیم است و به راحتی قابل هضم است. می توانید آن را به صورت له شده با چنگال میل کنید.

بلغور جو دوسر : جو دو سر حاوی فیبر، مواد معدنی و ویتامین است. بنابراین، می تواند از دست دادن الکترولیت در اسهال را خنثی کند. بلغور جو دوسر غذایی است که از پرک شدهٔ گیاه جو دوسر تهیه می‌شود. عموماً افراد مبتلا به سرماخوردگی از این غذا به همراه سایر خوراک آبکی مانند حریرهٔ بادام و انواع سوپ‌ها تغذیه می‌کنند.

کوفته برنج : زمانی که اسهال دارید مدفوع را تقویت می کند و مخاط تحریک شده روده را آرام می کند. برای این کار یک فنجان برنج پوست کنده را با پنج فنجان آب بجوشانید و حدود ۴۵ دقیقه در حرارت ملایم بجوشانید سپس پوره کنید. مقدار کمی از این کوفته برنج را چند بار در روز بخورید.

ماست : غذاهای حاوی پروبیوتیک (مانند ماست معمولی) ممکن است اسهال را کوتاه کنند. باکتری های اسید لاکتیک موجود در آن در روده ها ته نشین می شوند و می توانند به سرکوب پاتوژن های اسهال کمک کنند. بهتر است ماست طبیعی بخورید.

پکتین ضد اسهال

یک درمان خانگی آزمایش شده برای اسهال، غذاهای حاوی پکتین است. پکتین در واقع یک فیبر قدرتمند می باشد، که به‌طور طبیعی در بسیاری از گیاهان و سبزیجات یافت می شود، پکتین به مایع متصل می شود. متورم می شود و به عنوان نوعی “عامل ژل کننده” عمل می کند. اگر از اسهال رنج می برید، باید بیشتر از غذاهای حاوی پکتین استفاده کنید.

مواد غذایی حاوی پکتین

سیب رنده شده: سیب رنده شده بسیار قابل هضم است و باعث می شود که پکتین سیب به راحتی در دسترس بدن قرار گیرد.

هویج: تاثیر هویج در برابر اسهال ثابت شده است. سوپ هویج: برای تهیه سوپ هویج ۵۰۰ گرم هویج را پوست بگیرید و به قطعات کوچک برش دهید و در ۱ لیتر آب حدود ۱ ساعت بجوشانید تا نرم شوند. سپس پوره کرده و ۱ لیتر آب جوشیده و یک قاشق چای خوری نمک اضافه کنید، هم بزنید و چند بار در روز مقدار کمی از سوپ را بخورید.

موز: موز له شده یا پوره شده نیز حاوی پکتین است. موز همچنین منیزیم و پتاسیم را تامین می کنند و این باعث می شود که موز به ویژه در برابر اسهال موثر باشد. زیرا بدن با اسهال، این مواد معدنی را از ارگانیسم خارج می کند. خوردن موز در هنگام اسهال می تواند با این مشکل مقابله کند

غذاهای نامناسب برای اسهال

کسانی که از اسهال رنج می برند باید از غذاهای زیر اجتناب کنند:

• غذاهای چرب
• کباب تند
• غذاهای دارای چاشنی زیاد یا گرم
• میوه های خانواده مرکبات
• حبوبات
• زغال اخته تازه

کلم ترش و آب کلم ترش نیز نامطلوب هستند. اگرچه این گیاه اثر پاک کنندگی روده دارد، اما در صورت ابتلا به اسهال، کلم ترش نباید مصرف شود.

شیرینی یا شکلات نیز برای اسهال مناسب نیستند. قند موجود در آنها فشار بیشتری بر مخاط آسیب دیده روده وارد می کند.

هنگام اسهال چه بنوشید

نوشیدن زیاد مایعات بهترین درمان برای اسهال است. نوشیدنی‌های غیر گازدار برای این کار مناسب‌تر هستند، به‌عنوان مثال آب سرد یا انواع دمنوش‌های گیاهی.

کدام چای برای اسهال؟

• چای برگ شاه توت : دو قاشق چای خوری انباشته از برگ های خشک و خرد شده توت سیاه (۱ قاشق چای خوری = تقریباً ۰.۶ گرم) را روی حدود ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید ده دقیقه چای دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. چند بار در روز بین وعده های غذایی یک فنجان بنوشید.
• چای بابونه: یک قاشق غذاخوری گل های خشک شده بابونه را روی ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید ده دقیقه چای دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. بین وعده های غذایی سه تا چهار فنجان بنوشید.
• چای پوست بلوط : نصف قاشق چایخوری پوست خشک بلوط (تقریباً ۱ گرم) را با یک فنجان آب سرد مخلوط کنید و بگذارید بجوشد. روی آن را بپوشانید و بگذارید پنج دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. یک فنجان سه بار در روز، ترجیحا نیم ساعت قبل از غذا بنوشید.
• چای زرشک :یک قاشق چای خوری (حدود ۱.۵ گرم) زرشک خشک شده را در یک فنجان آب جوش بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید پنج تا ده دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. یک فنجان تا سه بار در روز بنوشید.
• چای رازیانه : یک قاشق چایخوری رازیانه در هاون له کنید و ۱۵۰ میلی لیتر آب داغ روی آن بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد، سپس صاف کنید. دو تا سه بار در روز یک فنجان بنوشید. برای نوزادان و کودکان نوپا، می توان از مقداری چای رازیانه برای رقیق کردن شیر یا غذای کودک استفاده کرد.
• چای زنجبیل : زنجبیل خواص پاک کنندگی روده و خلط آور دارد. یک تکه زنجبیل تازه به اندازه انگشت شست را پوست بگیرید و ریز رنده کنید. روی آن یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید ده دم بکشد. آن را با ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری شکر یا عسل شیرین کنید.
• چای برگ توت: دو تا چهار گرم (۲ تا ۴ قاشق چایخوری) برگ های خشک توت را روی ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید ده دقیقه چای دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. چند بار در روز یک فنجان بنوشید، اما بیش از ۶-۱۲ گرم برگ در روز مصرف نکنید.
• چای نعناع : یک و نیم تا سه گرم برگ نعناع  (1تا۲ قاشق غذاخوری) را روی حدود ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش بریزید. روی آن را بپوشانید و بگذارید ده دقیقه چای دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. چند بار در روز یک فنجان چای ولرم تازه آماده شده بنوشید. دوز روزانه ۳-۶ گرم برگ است.
• چای مریم گلی : دو گرم برگ مریم گلی ریز خرد شده را روی حدود ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش بریزید. اجازه دهید به مدت پنج دقیقه دم بکشد، سپس صاف کنید و ترجیحا نیم ساعت قبل از غذا گرم بنوشید.

دوزهای ذکر شده برای بزرگسالان اعمال می شود.

نوشیدنی های نامناسب برای اسهال

شیر برای اسهال به طور کلی ممنوع است. در صورت ابتلا به اسهال از قهوه اجتناب کنید.

  سایر نوشیدنی های نامطلوب عبارتند از:

• کاکائو
• آب میوه ها
• لیموناد
• نوشیدنی های گازدار
• الکل

درمان اسهال برای نوزادان و کودکان نوپا

• برای نوزادان و کودکان نوپا، نکات خاصی برای تغذیه در اسهال وجود دارد:
• در شش ساعت اول از دست دادن مایع و نمک، باید مخلوط الکترولیت جایگزین شود. به کودکان زیر پنج سال نباید آب خانگی مخلوط نمک با شکر داد. محلول های الکترولیت آماده قابل تهیه از داروخانه که محتوای مواد مهم آن بهینه شده است برای کودکان مناسب است.
• شیر معمولی برای ساختار رژیم غذایی بیشتر منطقی است. با این حال، باید آن را با غذاهایی مانند هویج، سیب رنده شده، موز، برنج یا سیب زمینی غنی کرد.
• هنگامی که نوزادان اسهال دارند، رژیم غذایی آنها باید کم چربی باشد. کالری مورد نیاز باید به طور فزاینده ای توسط کربوهیدرات ها پوشش داده شود، به ویژه کربوهیدرات های با زنجیره‌ مولکولی طولانی‌تر، مانند آنهایی که در برنج یا سیب زمینی و برخی میوه ها یافت می شوند.
• مصرف مایعات کافی به ویژه برای نوزادان و کودکان خردسال مهم است. چای هایی مانند بابونه، نعناع فلفلی و رازیانه مفید هستند.
• اگر اسهال کودکان کوچک یا شیرخواران را تحت تاثیر قرار دهد، والدین نباید در مراجعه به پزشک خیلی درنگ کنند.

از اسهال مسافرتی جلوگیری کنید.

هنگام سفر، چند اقدام احتیاطی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از اسهال انجام دهید:

• بهداشت مواد غذایی: میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف باید بشویید، پوست بگیرید یا در صورت لزوم بجوشانید.  گوشت باید کاملاً پخته شود. (آب پز، برشته)
• بهداشت دست: قبل از هر وعده غذایی دست های خود را کاملا بشویید.
• ضدعفونی آب آشامیدنی: آب آشامیدنی را قبل از مصرف بجوشانید یا از آب معدنی مناسب استفاده کنید.
• واکسیناسیون: اگر برخی از پاتوژن های اسهالی مانند حصبه یا وبا در منطقه سفر شما شایع است، باید قبل از سفر به موقع علیه آنها واکسینه شوید. واکسیناسیون در برابر بیماری های اسهالی عمومی به دلیل تنوع پاتوژن ها امکان پذیر نیست.

اسهال: علل و بیماری های احتمالی

اسهالی که حداکثر پس از دو هفته از بین می رود، اسهال حاد نامیده می شود. در مقابل، اسهال مزمن می تواند چند ماه طول بکشد که اغلب نشان دهنده بیماری های جدی تری است.

اسهال حاد

علل مهم اسهال حاد عبارتند از:

• عفونت های حاد دستگاه گوارش با باکتری ها یا ویروس ها
• عفونت با انگل ها
• مسمومیت با قارچ یا مواد شیمیایی
• داروها: برخی داروها جریان آب را به روده ها افزایش می دهند در نتیجه باعث اسهال می شوند.
• آلرژی یا عدم تحمل غذایی مانند حساسیت به شیر گاو ، عدم تحمل هیستامین ، عدم تحمل لاکتوز یا عدم تحمل گلوتن. اسهال بعد از خوردن غذا نشانه حساسیت بیش از حد فرد به برخی مواد غذایی است.
• استرس روانی حاد (هیجان، ترس و غیره)
• پرتو: هنگامی که بیماران سرطانی پرتودرمانی را در شکم یا لگن دریافت می کنند، می تواند به اندازه کافی به پوشش روده آسیب برساند که باعث اسهال شود.

اسهال مزمن

اسهال مزمن بیش از دو هفته طول می کشد. علل شایع عبارتند از:

• سندرم روده تحریک پذیر: به دلیل عوامل تحریک کننده یا استرس روانی، بسیاری از مبتلایان دچار حرکات مکرر روده می شوند. روده تحریک پذیر خطرناک نیست، اما می تواند تاثیر زیادی بر زندگی روزمره داشته باشد.
• التهاب مزمن مخاط معده: در التهاب مزمن مخاط معده (گاستریت مزمن)، نمی توان از برخی اجزای غذایی به درستی استفاده کرد. گاهی اوقات مقدار بیش از حد اسید معده نیز می تواند روده ها را تحریک کند.
• اختلالات تعادل هورمونی مانند بیماری آدیسون (تخریب قشر آدرنال با کمبود کورتیزول)، پرکاری غده تیروئید یا گاسترینوم (تومور تولید کننده هورمون در روده کوچک یا پانکراس).
• التهاب روده بزرگ (دیورتیکولیت): اسهال آبکی یا مدفوع همراه با مخاط و خون می تواند در اینجا رخ دهد.
• بیماری های التهابی روده :کولیت اولسراتیو (التهاب مزمن در روده بزرگ)، بیماری کرون (التهاب مزمن که می تواند کل دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهد)
• عفونت های مزمن روده ای با ویروس ها، باکتری ها یا انگل ها
• سوء جذب :در صورت سوء جذب، اجزای غذا نمی توانند به اندازه کافی تجزیه شوند، اختلال در جذب مواد مغذی غذایی در دستگاه گوارش ممکن است در جذب یک ماده مغذی یا گاهی چندماده مختلف رخ دهد.
• بیماری های توموری :برخی از بیماری های سرطانی می توانند با اسهال همراه باشند. به عنوان مثال، با سرطان روده بزرگ، اغلب متناوب اسهال و یبوست وجود دارد. علاوه بر این، خون اغلب در مدفوع افراد مبتلا یافت می شود.

در مواقع اسهال چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اسهالی که در بزرگسالان سالم فقط چند روز طول بکشد در بیشتر موارد بی ضرر است. بدن شما معمولاً می تواند از دست دادن مایعات را جبران کند و تعادل نمک را ظرف چند روز پس از بهبودی بازیابی کند.

اگر اسهال در ارتباط با درد شکمی، مشکلات گردش خون یا در ارتباط با وعده های غذایی رخ دهد، افراد مبتلا باید به پزشک مراجعه کنند.

اسهال مزمن نیز دلیلی برای مراجعه به پزشک است، زیرا پشت آن می تواند بیماری جدی تری باشد.

نوزادان و کودکان کوچک به ویژه در معرض خطر هستند. به خصوص اگر استفراغ به اسهال اضافه شود.

در افراد مسن، قلب کارایی کمتری دارد و رگ های خونی کمتر از افراد جوان الاستیک (ارتجاعی، کِشسانی) هستند. در نتیجه سیستم قلبی عروقی عملکرد کمتری نسبت به افراد جوان دارد. بیماری های اسهالی در افراد مسن پس از مدت زمان نسبتاً کوتاهی خطرناک می شوند. اسهال شدید آبکی چند روزه یا اسهال مزمن همیشه دلیلی برای مراجعه افراد مسن به پزشک است.